Người nuôi cá lồng trên sông Mã bất lực nhìn cá chết
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Trực thăng sao Hỏa lập kỷ lục thế giới với 43 chuyến bay vào không gian
Xem Gold Star V.League 2-2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vn
Ung thư vú: Công nghệ hiện đại giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả cao
Ông Nguyễn Xuân Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thể thao điện tử giải trí Việt Nam (VIRESA) cũng đánh giá về tầm quan trọng của giải đấu: "Đội thể thao điện tử Việt Nam đang có mặt tại Hàng Châu, Trung Quốc để dự ASIAD 19 với 37 thành viên, thi đấu các nội dung vòng loại, chung kết. Bước ra đấu trường quốc tế, eSports Việt Nam có những nội dung có thể tranh chấp huy chương với những nước lớn.
Có 4 cầu thủ trong lứa tuổi 22, được HAGL sử dụng trong trận đấu với CLB TP.HCM tối 2.3. Trong số đó, trung vệ Phạm Lý Đức (22 tuổi) thi đấu trong đội hình chính thức suốt trận. Còn hậu vệ Đinh Quang Kiệt (18 tuổi), tiền đạo Nguyễn Minh Tâm (20 tuổi) và tiền vệ Cao Hoàng Minh (22 tuổi) được tung vào sân từ băng ghế dự bị, ở cuối trận. Nguyễn Minh Tâm và Cao Hoàng Minh không tạo được ấn tượng nào đáng kể, do thời gian xuất hiện trên sân quá ngắn, từ phút 82.Vả lại, đấy là thời điểm mà HAGL đang bị dẫn trước, họ hầu như không còn phối hợp trên sân. Đội bóng phố núi khi đó chuyển hẳn sang sử dụng những đường chuyền dài, câu bóng bổng vào khu cấm địa của CLB TP.HCM, nên tiền vệ Cao Hoàng Minh và tiền đạo Nguyễn Minh Tâm không phát huy được tác dụng.Còn trung vệ Phạm Lý Đức, cầu thủ này thi đấu đủ 90 phút. Tuy nhiên, anh cũng mắc một số lỗi về mặt tư duy. Phạm Lý Đức thực hiện rất nhiều đường chuyền ngắn cho các hậu vệ biên và cho các tiền vệ trung tâm đứng gần anh nhất. Dù vậy, những đường chuyền này nguy hiểm ở chỗ nó được thực hiện khi các đồng đội của Phạm Lý Đức bị đối phương áp sát, xoay lưng về phía đối thủ.Một chuyên gia bóng đá khi theo dõi những tình huống kể trên, đánh giá: "Những đường chuyền như thế này từ phía trung vệ Lý Đức rất dễ bị cầu thủ tấn công của CLB TP.HCM ập vào cướp được bóng và dốc thẳng về phía khung thành HAGL. Đây là điều nên tránh nơi những cầu thủ thi đấu ở vị trí trung vệ. Thay vì thực hiện những đường chuyền đưa đồng đội vào thế khó như trên, Lý Đức có thể mở rộng bóng ra 2 biên, phất bóng mạnh lên cho cầu thủ tấn công của đội nhà, hoặc đơn giản là chuyền bóng về cho thủ môn".Có điều lạ là lỗi tư duy này của Phạm Lý Đức lặp đi lặp lại, nhưng Ban huấn luyện (BHL) đội HAGL không sửa sai cho học trò của mình. Điều này khiến cho các cầu thủ TP.HCM đôi lần cướp được bóng và gây sức ép lên khung thành đội bóng phố núi.Cầu thủ HAGL về tay HLV Kim Sang-sik sẽ khác?Chính vì vậy, trong trường hợp HLV Kim Sang-sik gọi Phạm Lý Đức lên đội tuyển U.22 Việt Nam, chuẩn bị cho SEA Games 33, khả năng cao vị HLV người Hàn Quốc phải sửa lỗi nói trên cho trung vệ của CLB HAGL. Lý Đức vẫn là cầu thủ có triển vọng, có thể hình tốt (cao 1,82 m), lại có lợi thế được thi đấu thường xuyên ở V-League, nhưng anh vẫn cần có thêm thầy giỏi về chuyên môn, giúp anh sửa lỗi và giúp anh hoàn thiện hơn.Một nhân vật nữa trong lứa các cầu thủ trẻ của đội bóng phố núi xuất hiện trên sân Thống Nhất tối qua là trung vệ Đinh Quang Kiệt. Chiều cao 1,92 m của cầu thủ này thật sự gây ấn tượng. Chiều cao này rõ ràng là một lợi thế rất lớn, vì khi cần các HLV có thể điều trung vệ Đinh Quang Kiệt lên đá tiền đạo, tận dụng ưu thế về thể hình của anh trong các pha bóng bổng.Khi bị CLB TP.HCM dẫn trước trong trận đấu tối 2.3, Giám đốc kỹ thuật (GĐKT) Vũ Tiến Thành của HAGL cũng áp dụng phương án này, ông Thành đưa Quang Kiệt lên đá cao nhất trong sơ đồ chiến thuật của mình. Đinh Quang Kiệt gây khó dễ cho hàng thủ của CLB TP.HCM trong các pha không chiến. Chỉ tiếc rằng anh xuất hiện trên sân quá muộn, từ tận phút 88. Nếu cầu thủ cao kều này xuất hiện sớm hơn, anh có thể cho tác dụng nhiều hơn. Nếu Đinh Quang Kiệt xuất hiện sớm hơn ở trên sân, các pha bật nhảy liên tục của cầu thủ trẻ khỏe này có thể khiến hàng thủ của CLB TP.HCM nhanh xuống sức vì phải nhảy lên tranh bóng bổng với Quang Kiệt.Tiếc rằng BHL của CLB HAGL chưa tính đến điều đó, nên họ chưa giúp cầu thủ trẻ của mình phát huy tối đa lợi thế về chiều cao. Nếu Đinh Quang Kiệt về tay HLV Kim Sang-sik, có khả năng vị HLV người Hàn Quốc sẽ sử dụng anh tốt hơn. Và cũng giống như Phạm Lý Đức, các cầu thủ trẻ của HAGL nếu được gọi lên đội tuyển U.22 Việt Nam chuẩn bị cho SEA Games 33, họ đều cần được sửa lỗi, vì cho đến lúc này họ vẫn chưa hoàn hảo.
Giảm giá 'ác liệt', Tesla khiến ô tô điện Trung Quốc 'chao đảo'
Thông tin trên được đưa ra một ngày sau khi ông Yoon hôm 29.12 có lần thứ 3 từ chối yêu cầu trình diện để thẩm vấn, liên quan đến quá trình điều tra vụ ông ban hành thiết quân luật hồi đầu tháng 12. Các điều tra viên đã xin lệnh bắt ông Yoon với cáo buộc lạm dụng quyền lực.Theo Hãng tin Yonhap, việc ông Yoon liên tục phớt lờ yêu cầu trình diện khiến cơ quan điều tra muốn thực hiện động thái cứng rắn hơn, đó là xin tòa phê duyệt lệnh bắt giữ tổng thống đang bị đình chỉ chức vụ. Cơ quan điều tra tham nhũng đối với quan chức cấp cao Hàn Quốc (CIO) đã liên tục gửi yêu cầu cho ông Yoon những tuần qua và 3 lần thường được xem là giới hạn tối đa để một cá nhân tình nguyện trình diện, trước khi giới chức tư pháp có hành động cưỡng chế.Giám đốc CIO Oh Dong-woon cho biết cơ quan này sẽ gửi văn bản chính thức để cảnh báo văn phòng tổng thống, nếu lực lượng an ninh cản trở quá trình bắt ông Yoon.Sau sự kiện ban hành thiết quân luật đêm 3.12, Tổng thống Yoon Suk Yeol đã bị quốc hội luận tội trong ngày 14.12 và bị đình chỉ chức vụ. Người tạm quyền tổng thống sau đó là Thủ tướng Han Duck-soo cũng bị luận tội vào ngày 27.12. Hiện, Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Choi Sang-mok giữ chức quyền Tổng thống Hàn Quốc.Trước đó, phát biểu trên truyền hình ngày 7.12 (4 ngày sau khi ban bố thiết quân luật), Tổng thống Yoon khẳng định ông sẽ không trốn tránh trách nhiệm pháp lý và chính trị cho hành động của mình.
